रमजान ईद (Ramjan Eid)

रमजान ईद

‘रमजान’चा अर्थात ‘बरकती’चा महिना त्याचा उद्या शेवटचा दिवस.

मुस्लिम धर्माचे दोन महत्त्वपूर्ण सण म्हणजे ईद उल फितर व दुसरी दुसरी ईद उल अदहा.... ईद उल फितर ईद ही आनंद साजरा करण्याची ईद मानली जाते. आपापसात बंधुत्वाचे संबंध प्रस्थापित करून प्रेम व आनंदाने साजरा केला जाणारा सण अशी त्याची ओळख आहे. याउलट ईदुज्जुहा म्हणजे कुर्बानी व त्यागाचे पर्व मानले जाते.ईद उलल फितर हा अरबी भाषेतील शब्द आहे. ईद या शब्दाचा अर्थ आनंद असा आहे. तर फितर म्हणजे दान करणे. अन्नाच्या स्वरूपात दान केले जाते. फितर हा मुस्लिम शरियत कायद्यातील मापदंड आहे. रमजान महिन्यातील रोजे संपल्यानंतर ईद येते. ईद हा आनंदाचा सण असल्याने ईदच्या दिवसांमध्ये मुस्लिम बांधवांच्या चेहर्‍यावर आनंद खुललेला दिसतो. ईदला नवीन वस्त्र परिधान करून मुस्लिम बांधव ईदगाह किंवा मशिदीत नमाज अदा करायला जातात. अल्लाच्या प्रती नमाज अदा केल्यानंतर मुस्लिम बांधव एकमेकांना आलिंगन घेऊन ईदच्या शुभेच्छा देतात. या दिवशी मित्र असो वा शत्रू ते दोघांची गळाभेट घेऊन शुभेच्छा देतात.

रमजान च महिना म्हणजे...

      मनामनातील दरी कमी करून परस्परांमध्ये स्नेहभाव, सद्भाव वाढविणारा हा महिना. संयम, त्याग, शांती, सहिष्णुता, चांगुलपणा, प्रामाणिकपणा माणसांच्या ठायी रुजविणारा हा महिना. माणसाला वाईटापासून ,वासनेपासून शेकडो मैल दूर ठेवणारा हा महिना. या महिन्याचे महात्म्य, पावित्र्य सांगावे तेवढे थोडेच.

ईदच्या दिवशी मुस्लिम धर्मातील महिलावर्गात मोठा उत्साह दिसून येतो. पहिल्या दुसर्‍या रोजापासून घरात त्या शेवया तयार करायला सुरवात करतात. मात्र, हे चित्र आता केवळ ग्रामीण भागातच दिसते, शहरी भागात सगळ्याच गोष्टी रेडीमेड मिळायला लागल्या आहेत. ईदला आपल्या घराला रंगरंगोटी करून आप्तजनांना आपल्याकडे शिरखुर्मा खाण्यासाठी आमंत्रित केले जाते.

ईदच्या शुभ पर्वाला गरीब, अनाथ मुस्लिम बांधव आनंदापासून वंचित राहत असेल तर ती ईद मुस्लिम धर्मासाठी आनंदाची नाही, असे मानले जाते. मुस्लिम धर्मातील तळागाळातील व्यक्तीला ईदच्या पावन पर्वाचा आनंद घेता यावा, यासाठी जकात व फितराची तरतूद मुस्लिम शरियत कायदामध्ये करण्यात आली आहे. जकात हे ईदच्या आधी दिले जाते. कारण त्यांनी ही या वर्षांतून एकदा येणार्‍या महान पर्व- ईदचा आनंद तुटता यावा

मनाचं मागणं पूर्ण करणार्‍या, बरकतीची मुक्तपणे उधळण करणार्‍या या महिन्याच्या चंद्राची तमाम मुस्लीम बांधव अधीरतेने प्रतीक्षा करीत असतात. चंद्राच्या दर्शनाने प्रत्येकाच्या चेहर्‍यावर प्रसन्नतेची पहाट फुलत असते. घरादारात, मुहल्ल्यात आनंद भरभरून ओसंडत असतो. 

रमजान महिन्याचा इतिहास 

इस्लाम धर्म सुरू होऊन १४४१ वर्ष पूर्ण झाले. रमजान हा इस्लाम धर्मातील एक महिना आहे. जो इस्लाम धर्मामध्ये सण म्हणून साजरा केला जातो. इस्लाम धर्म संस्थापक मोहम्मद पैगंबर यांना यांनी कुराण  हा ग्रंथ लिहिला. त्यांना कुराण लिहिण्यासाठी जवळपास ५ वर्ष ५ महिने लागले. आणि ज्या दिवशी ईद साजरा केलं जातो त्या दिवशी कुराण या ग्रंथाचा शेवटचा शब्द लिहिला गेला. 

   रमजान मधे २० २२ २४ २६ २८ या रोझा ना जास्त महत्त्व असतं. आणि त्यामध्ये ही २६ व रोझा सगळ्यात मोठा मानला जातो. या दिवशी च्या नमाज मधे आपली इच्छा पूर्ण होतेच त्याच बरोबर आपले जे गुन्हे असतील ते ही माफ होतात.

     रमजान हा पूर्ण महिना साजरा केला जाणारा सगळ्यात मोठा सण आहे.ह्या महिन्यात रोझा ठेवण्याचे सगळ्यात मोठे कारण म्हणजे अल्लाह त्यांच्या भक्तांची परीक्षा घेतात , ज्यामधे आपल्या कमाई चा २५% हिस्सा देणगी म्हणून द्यायचे. जेणेकरून ज्यांना खाण्यासाठी अन्न नाही त्यांच्या ही आयुष्यात ह्या महिन्यात आनंद येईल.

रमजान महिन्यात तिसावा रोजा झाल्यानंतर चंद्र दिसतो त्याला ईद का चांद मानले जाते. त्यादिवशी ‘चाँद दिख, चाँद दिख’चा गलका आसमंतात चैतनचे कारंजी उडवू लागतो.

 ईस्लामी कॅलेंडर प्रमाणे ईद वर्षातुन दोन वेळेस येते. चंद्र दिसल्यानंतर नवा महिना सुरू होतो. पुर्ण जगात एकाचवेळी ईद साजरी व्हावी म्हणुन चंद्र दिसल्यानंतरच रमजान ईद साजरी करण्यात येते.

महिला वर्गाची तयारी तर फार आधीपासुन सुरू झालेली दिसते एखाद दुसरा रोजा झाल्यानंतर घराघरातुन शेवया तयार केल्या जातात. वाढत्या शहरीकरणामुळे किंवा अतीव्यस्ततेमुळे आता हे चित्र केवळ ग्रामिण भागातुनच दिसते. शहरांमधुन या वस्तु आता रेडीमेड मिळत असल्याने स्त्रियांची मेहनत कमी झालेली दिसते घर सजवले जाते. रंगरंगोटी करून आप्तस्वकीयांना आपल्या घरी शिरखुर्मा खाण्याकरता आमंत्रीत केले जाते.

 मुस्लीम बांधव आपापसातील वैरत्व, द्वेष विसरून हस्तांदोलन करतात, आलिंगन देतात. त्यांच्या निखळ जिव्हाळने सबंध माहोल स्नेहमय होऊन जातो. संपूर्ण महिनाभर अत्यंत कडकडीत रोजे, पाच वेळेचा नियमित नमाज, कुराणपठण अन् अल्लाहचे स्मरण , चिंतन करायचे असते. या तीस दिवसात उपासधारकांच्या तनमनाची शुद्धी होते. म्हणून इस्लाम धर्मात रमजान महिन्याला अनन्साधारण महत्त्व देण्यात  आले आहे. हा महिना अत्यंत पवित्र अन् मंगलमय मानला गेला आहे.

या महिन्यातच हजरत मुहम्मद पैगंबरांना त्यांच्या अखंड साधनेचे, खडतर तपश्चर्येचे फळ प्राप्त झाले. अर्थात त्यांना अल्लाहचे दर्शन झाले. ज्या परमेश्वराच्या साक्षात्कारासाठी हजरत मुहम्मद पैगंबरांनी तहान, भूक, दुनियादारी या सार्‍या गोष्टींना तिलांजली देऊन ज परमेश्वराची इमानेइतबारे इबादत केली, तो परमेश्वर याच महिन्यात त्यांना प्रसन्न झाला. त्यांची ईशसेवा खर्‍या अर्थाने कबूल झाली. पैगंबरांची इबादत स्वत:साठी नव्हतीच मुळी. ती इबादत होती लोककल्याणासाठी, समस्त मानवमुक्तीसाठी. या महिन्यापासूनच पवित्र कुराणाचा संदेश त्यांच्यापर्यंत पोहोचण्याला सुरुवात झाली. ईश्वराच्या प्रसन्नतेची, विशालतेची साक्ष देणारा महिना म्हणूनही या महिन्याचे आगळेवेगळे स्थान अबाधित आहे. माणसाला त्याच्या भलबुर्‍याची, पाप-पुण्याची जाणीव करून देणार्‍या या महिन्यात उपवास कराचे असतात. उपवास म्हणजे आत्म्याचे, आचारविचारांचे शुद्धीकरण होय. 

माणसाच्या या आचार-विचारांच्या शुद्धीकरणाची ही निकड कितीतरी वर्षापूर्वी सांगण्यात आली आहे. आजही त्याची नितांत निकड भासते. यावरून पैगंबरांच्या दूरदृष्टीची कल्पना सहजगत येऊ शकते. रमजानमधील रोजा म्हणजे सहरीपासून इफ्तारपर्यंत निव्वळ अन्न-पाण्यापासून दूर राहून भुकेची जीवघेणी यातना सहन करणे एवढेच नव्हे तर आखून देण्यात आलेली कुंपणे, बंधने, मर्यादा यांचे तंतोतंत पालन या महिन्याच्या वतरुळात राहून करणे हो. या महिन्यातील बंद्याची इबादत अल्लाहला अधिक पसंत असते. या महिन्यातल्या इबादतीचा असर, नूर काही वेगळाच असतो.

अनीती, अनाचार, अत्याचार, अवास्तव या गोष्टींकडे कानाडोळा करून दुनिेयेतल्या चांगुलपणावर, मांगल्यावर अंत:करणपूर्वक प्रेम करणे, डोळ्यात पावित्र्य  साठविणे, मनात नीतिमूल्यांची जपणूक करणे, परोपकाराची भावना रुजविणे, कानांना फक्त चांगले, उदात्त, विधायक विचार ऐकण्याची सवय लावणे ही या महिन्याची विशेष शिकवणूक. महिनाभराच्या त्यागाने, शुद्ध आचरणाने तावून सुलाखून निघालेल्या रोजदारांनी ईदचा शिरकुर्मा आनंदाने प्यायचा असतो. ईद म्हणजे आनंदोत्सवच.